Kilka wskazówek dla pracowników medycznych – jak nie przenieść wirusa SARS-CoV-2 z pracy do domu – odpowiada wirusolog dr hab. Tomasz Dzieciątkowski
W grudniu 2019 r. w chińskim mieście Wuhan odnotowano przypadki poważnej choroby powodującej zapalenia płuc i zgony u osób starszych. Wkrótce liczba zakażeń gwałtownie wzrosła, a choroba rozprzestrzeniła się w Chinach i na całym świecie. Jej czynnikiem etiologicznym okazał się nowy koronawirus, określony jako SARS-CoV-2. Światowa Organizacja Zdrowia oficjalnie nazwała tę chorobę terminem COVID-19. Do chwili obecnej (12.10.2020) w Polsce oficjalnie stwierdzono 130 210 przypadków zakażeń SARS-CoV-2, z których 3039 zakończyło się śmiercią pacjentów. Wyzdrowiało natomiast 81 201 osób.
W celu ograniczenia szerzenia się epidemii COVID-19 Ministerstwo Zdrowia wraz z Głównym Inspektoratem Sanitarnym wydało dnia 09.10.2020 wersję 2.0 „Strategii walki z pandemią COVID-19”. Wedle niej planowane jest dalsze zwiększanie udziału lekarzy rodzinnych i podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) w opiece nad pacjentami z COVID-19. Zakładane jest zniesienie obowiązku spełnienia kryterium 4 objawów do zlecenia testu w kierunku SARS-CoV-2 podczas teleporady, umożliwienie lekarzowi POZ skierowania pacjenta do izolacji domowej lub do izolatorium, w sytuacji braku możliwości odbywania izolacji pacjenta w warunkach domowych. Trzeba jednak pamiętać, że według scenariusza opracowanego przez European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC), który zakłada powszechne i trwałe zakażenia COVID-19 na terenie Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE/EOG), systemy opieki zdrowotnej poszczególnych krajów Europy mogą stopniowo zmniejszać swą wydolność. Dlatego tak ważne jest, by lekarze – zwłaszcza lekarze rodzinni oraz podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) – znali zasady diagnostyki różnicowej COVID-19 oraz niezbędne schematy postępowania profilaktycznego.
Profilaktyka zakażeń SARS-CoV-2 obejmuje zalecenia utrzymywania dystansu rzędu 1,5-2 metrów, częstego mycia rąk przy użyciu ciepłej wody z mydłem i/lub środków dezynfekcyjnych, zakrywania ust i nosa, zwłaszcza podczas kaszlu i kichania oraz dla personelu medycznego noszenia w miarę możliwości środków ochrony indywidualnej w postaci rękawiczek jednorazowych, maseczki na twarz oraz okularów ochronnych. Należy pamiętać, że stosowanie maseczek wszelkiego typu stanowi skuteczną bezpośrednią barierę mechaniczną dla kropelek wydzieliny dróg oddechowych, które są nośnikiem koronawirusa SARS-CoV-2. Największy poziom protekcji zapewniają maski FFP2 (N95) oraz lekkie maseczki chirurgiczne. W przypadku ich braku można stosować maseczki wykonane z kilku warstw tkaniny bawełnianej.
Częste mycie rąk może zminimalizować ryzyko rozprzestrzeniania się SARS-CoV-2, ale w jego przypadku niezmiernie istotny jest czas: ręce myjemy przez 30-60 sekund w dużej ilości ciepłej wody z użyciem mydła. Dokładnie rozprowadzamy mydło na wierzchu i spodzie dłoni, myjemy też przestrzenie między palcami. Nie należy też zapominać o nadgarstkach. W przypadku, gdy nie możemy z jakiegoś powodu umyć rąk ciepłą wodą z mydłem należy użyć dobrego płynu dezynfekcyjnego. Dezynfekcja polega na wcieraniu w skórę rąk ok. 30 ml takiego preparatu, który w ramach działania wiruso- i bakteriobójczego zawierać musi co najmniej 60-70% alkoholu, aż do momentu jego wyschnięcia. Trzeba natomiast pamiętać, że alkohol etylowy i/lub izopropylowy, które znajdują się w takich preparatach, często powodują wysuszenie i podrażnienie skóry. Z tego też powodu warto by środki dezynfekcyjne zawierały glicerynę i/lub wyciąg z aloesu, które będą łagodzić takie podrażnienia.
Zalecana jest także codzienna zmiana ubrania ochronnego w miejscu pracy. Po kontakcie odzieży lub pościeli z krwią, płynami ustrojowymi i/lub wydzielinami osoby podejrzanej o zakażenie SARS-CoV-2 należy ją natychmiast zdjąć i uprać. Odzież, zarówno własną, jak i ochronną, należy prać za pomocą detergentu i suszyć w najwyższych temperaturach zalecanych na etykiecie ubrania. Wybielacze chlorowe także są skuteczne, ale trzeba pamiętać, że nie są one odpowiednie do prania wszystkich tkanin. W przypadku odzieży roboczej preferowane jest suszenie mechaniczne w suszarce bębnowej ze względu na dodatkowy efekt dezynfekcji termicznej. Koronawirusy, w tym i SARS-CoV-2, jako wirusy osłonkowe ulegają inaktywacji w temperaturze 60-65°C oraz w obecności WSZYSTKICH detergentów.
Według obecnych rozporządzeń WSZYSTKIM osobom z personelu medycznego, które wykazują objawy w postaci gorączki, suchego kaszlu czy ucisku w klatce piersiowej, przysługuje badanie za pomocą techniki real-time PCR (w kierunku materiału genetycznego koronawirusa SARS-CoV-2. Wymazy z nosa lub tylnej ściany gardła w kierunku takiego badania wykonuje się w stosownej stacji sanitarno-epidemiologicznej, szpitalu zakaźnym lub punkcie „drive thru”. Podobnie jak inne osoby, pracownicy medyczni muszą pozostać w kwarantannie domowej przez 10 dni po uzyskaniu wyniku dodatniego w kierunku SARS-CoV-2 lub bliskim kontakcie z kimś, kto ma potwierdzone zakażenie COVID-19.
